“Als er geen bocht is, moet men niet sturen,” is een gevleugelde uitspraak uit de rallysport. Als je met hoge snelheid over een parcours rijdt, is elke stuurbeweging namelijk riskant. Op een recht stuk is sturen gevaarlijk vanwege de hoge snelheid, maar in een bocht is niet sturen juist weer riskant. Zo past de coureur de manoeuvre aan naargelang het parcours. Dat geldt ook voor pensioenfondsen.
Situatie voor pensioenfondsen
Op dit moment blijft de rente dalen en hebben fondsen moeite om de dekkingsgraad op peil te houden. In 2008 was het pensioenvermogen van alle fondsen samen 750 miljard euro. De pensioenrechten zijn in deze periode niet toegenomen, mede door dalende werkgelegenheid. Daarnaast is er nauwelijks gekort op pensioenrechten of geïndexeerd. Wat wel is toegenomen is het pensioenvermogen, deze is namelijk verdubbeld tot 1.500 miljard euro. Dit is te danken aan de hoge rendementen.
“Hoe sneller je gaat, hoe meer je vooruit moet kijken naar de volgende bocht.”
In deze periode maakten pensioenfondsen rendementen van acht tot tien procent. Gemiddeld maken fondsen door de decennia heen rendementen in tussen de zeven en tien procent. Wanneer je niet hoeft te sturen, kun je gas geven en meters maken. Hoe sneller je gaat, hoe meer je vooruit moet kijken naar de volgende bocht. Het jaar 2018 was een scherpe bocht voor de pensioenfondsen. Het rendement was nul procent, maar voor 2019 ziet het er weer goed uit. Wie belegt is zich ervan bewust dat je de uitkomsten niet op korte termijn moet beoordelen. De schommelingen in rendementen zijn noodzakelijke manoeuvres om renterisico’s te dekken.
Een parcours vol bochten
Stel dat fondsen in de toekomst geen hoge rendementen meer maken. Het parcours zit in dit geval vol bochten waar je haast niet ongedeerd uit kunt komen. Een dalende rente is in dat geval niet meer goed te maken. Een langdurige combinatie van dalende rente en periode van laag rendement is funest voor het vertrouwen in pensioenfondsen. Zolang de standaardverwachting op een hoog rendement overeind blijft, is er niets aan de hand. Wanneer deze verwachting niet meer vanzelfsprekend is, moeten we hard remmen, de bocht nemen en veel sturen. Dan zijn kortingen op pensioenrechten noodzakelijk.
Moeten we nu korten of niet? Ik vind korten op pensioen een soort van bijsturen. Het hangt er dus vanaf of u vindt dat we op het rechte stuk zitten, of in de bocht. In de bocht is sturen noodzakelijk, op het rechte stuk niet. Wanneer men moet sturen geeft dit sociale onrust, mensen zijn ontevreden en de economie gaat achteruit. Als we nou niet hoeven te sturen en daardoor het gaspedaal kunnen indrukken, kunnen we meters maken en het vertrouwen in de toekomst behouden. Naar mijn mening ligt daar het antwoord.
