Wanneer een dga vlak na fiscale afkoop van zijn pensioen ernstig ziek wordt, blijkt eens te meer hoe belangrijk het is goed naar de positie van de partner te kijken. Dit is vanwege de uitfasering van het pensioen in eigen beheer. Afhankelijk van de situatie kan de positie van een partner van een dga veel veranderen. Daarom verdient dat extra aandacht in het advies. Mijn ervaring is dat de dga-adviespraktijk weliswaar weet dat dit aspect aandacht verdient. Toch wordt het civiel-juridische deel van het advies in de praktijk nog weleens tekort gedaan.
Fiscaal afkopen
De volgende situatie is illustratief voor de belangen die kunnen worden getroffen. Jan en Annette zijn reeds 20 jaar getrouwd en Jan heeft zijn architectenbureau ondergebracht in een BV. Hij is de enige aandeelhouder in de BV en hij heeft een parttime secretaresse in dienst. Binnen deze BV is in eigen beheer een fiscale pensioenreserve opgebouwd van 300.000 euro. De commerciële verplichting bedraagt 600.000 euro en Jan overweegt om zijn pensioen fiscaal af te kopen.
De BV heeft voldoende middelen om de afkoopsom en de loonheffing te betalen. Er loopt ook nog een pensioenverzekering voor het partnerpensioen, alsmede een stuk van het ouderdomspensioen. In deze polis is een kapitaal bij overlijden verzekerd ad 800.000 euro. Hiervoor kan Annette een partnerpensioen aankopen mocht Jan komen te overlijden.
Overdrachtswaarde
De belastingadviseur van Jan vraagt aan de verzekeraar de overdrachtswaarde van de polis en deze bedraagt 100.000 euro. Door dit kapitaal weer ten goede te laten komen aan de BV hoeft uiteindelijk relatief weinig liquiditeit aan de BV te worden onttrokken. Bij het overdragen van de extern ondergebrachte waarde naar de eigen BV ontstaat overigens in eerste instantie een (belaste) winst voor de vennootschap aangezien de commerciële waarde wordt overgedragen en deze vervolgens fiscaal dient te worden gewaardeerd.
De belastingadviseur begeleidt de hele transitie en zorgt ervoor dat Annette een handtekening zet op een overeenkomst. In deze overeenkomst verklaart zij dat zij het eens is met de fiscale afkoop van het pensioen. Al doende is geschiedt, de waarde van de polis is aan de BV overgedragen, vervolgens is het pensioen afgestempeld en afgekocht en de waarde uitgekeerd aan de dga.
Schrikken
Na enige tijd voelt Jan zich niet lekker en gaat een medisch traject in. Het blijkt dat hij ongeneeslijk ziek is en de prognose is niet goed. Jan zal op korte termijn komen te overlijden. Aan de belastingadviseur de vraag om de financiële situatie in kaart te brengen. Met de BV gaat het niet goed, Jan is niet in staat zijn werk nog uit te voeren. Hij heeft zijn opdrachten ter uitvoering aan een collega gegeven. Hiervoor krijgt hij een geringe vergoeding. Door deze situatie zijn de laatste tijd de liquiditeiten danig aangetast. De secretaresse is ontslagen, wat ook veel geld heeft gekost. Er is nog 100.000 euro over, maar hoelang kun je het daarmee uitzingen?
Jan en Annette schrikken enorm als blijkt dat door de afkoop van het pensioen in eigen beheer er geen recht meer is op partnerpensioen. Met de afkoop van de verzekering vervalt ook de kapitaaldekking bij overlijden. Kortom, er is een probleem. Weliswaar stemde Annette in met de fiscale afkoop, doch realiseerden zij niet dat het ook dit tot gevolg had.
Wet financieel toezicht
De belastingadviseur bespreekt de zaak met een deskundige. Het blijkt dat hij door de overdrachtswaarde op te vragen en het advies om de verzekering over te hevelen naar eigen beheer waarschijnlijk een actie uitvoerde die valt onder de werkingssfeer van de Wet financieel toezicht. Dat is even hard schrikken, want dat heeft hij zich niet gerealiseerd.
Door het opvragen van gegevens over de pensioenpolis en het doorspelen hiervan aan Jan en Annette, valt dit in de visie van de AFM onder bemiddelen. Daarnaast kan de aanbeveling om de polis af te kopen eveneens als Wft-advies gelden. Op geen enkele wijze is in zijn adviesdossier terug te vinden dat hij Jan en Annette heeft gewaarschuwd voor het vervallen van partnerpensioen. Het voelt niet goed.
Emotioneel
Tijdens het volgende overleg met Jan en Annette is de sfeer dan ook veel grimmiger. Jans gezondheid gaat hard achteruit. Hij en Annette zijn zeer emotioneel, Annette realiseert zich dat zij na het overlijden van Jan een baan zal moeten gaan zoeken om in haar inkomen te voorzien. Dat zal op zich al lastig genoeg zijn en het is zeer twijfelachtig of zij voldoende inkomen zal realiseren. De belastingadviseur voelt zich bijzonder ongemakkelijk, wellicht nog meer door de situatie dan door zijn vermoeden dat hij zal worden aangesproken op basis van zijn advies.
Het betreft hier een zeer ernstige, maar gelukkig fictieve casus. Maar een dergelijke extreme uitkomst kan zomaar gebeuren wanneer een adviseur de situatie niet goed inschat. Het onderstreept nog maar weer eens dat de PEB-uitfasering complexer is dan simpelweg afstempelen tot de fiscale pensioenreserve, afkopen en belasting betalen.
