Wat heeft de vraag ‘is het koek en pannenkoek of gebakken deeg en gebakken beslag’ te maken met pensioen? U zult het zich afvragen. Voor de onderneming in kwestie was de relevantie € 8.500.000,-. Het bedrijfstakpensioenfonds voor de zoetwaren vindt dat de onderneming in kwestie die pannenkoeken produceert, valt onder haar werkingssfeer.
Pannenkoeken zijn koeken
Pannenkoeken zijn immers koeken, zo redeneert het fonds. De onderneming ontvangt een nota voor 8,5 miljoen euro voor alle premies vanaf 1995. Daar blijft het niet bij, de 8,5 miljoen betreft alleen nog maar de ‘achterstallige’ premie. De definitieve schade moet nog worden opgemaakt bij staat. Onderdeel van de schade is het verschil tussen de achterstallige premie en de actuariële koopsom die het fonds nodig acht voor het toekennen van de pensioenrechten. Dit bedrag, de actuariële inkoopsom, is onder andere afhankelijk van de huidige rentestand. Mijn ervaring is dat deze actuariële waarde gezien de lage rentestand zo’n 40 tot 50% hoger is dan de achterstallige premie. We hebben het dus totaal waarschijnlijk over 13 miljoen euro in plaats van 8,5 miljoen.
De rechter oordeelt (ECLI:NL:RBROT:2019:6053) dat de ingrediënten van koek verschillen van de ingrediënten van pannenkoek. Daarnaast vindt de rechter dat de bereidingswijze van pannenkoeken totaal verschilt van die van koek en last but not least: dat ook de wijze van consumeren van koek en pannenkoek verschilt. Iets waar iedereen zich wat bij kan voorstellen. Er is zelfs een representatief onderzoek gehouden onder winkelend publiek, die eveneens de vraag of pannenkoek verschillend is van koek met ruime meerderheid met ‘ja’ beantwoordden.
Belang van juiste uitleg van verplichtstellingsbeschikkingen
Naar mijn mening is het een heldere uitspraak. De rechter is zelfs naar de fabriek geweest om de zaak met eigen ogen te aanschouwen. Is het daarmee zeker dat koek geen pannenkoek is? Ik ben bang van niet. Pensioenfondsen lopen grote risico’s dat werknemers pensioen claimen waarvoor geen premie is betaald, als zij kunnen aantonen dat hun werkgever op grond van zijn werkzaamheden onder de werkingssfeer valt. Het belang van een juiste uitleg van verplichtstellingsbeschikkingen is voor pensioenfondsen dus erg groot.
Maar laten we eerlijk zijn, als je als bedrijf je product pannenkoek noemt, kom je ook wel een beetje in de gevarenzone. Misschien moeten we een voorbeeld nemen aan de NS, die zijn reizigers niet meer aanspreekt als ‘geachte dames en heren’, maar ‘beste reizigers’. In een soort tegengestelde beweging kunnen we ‘pannenkoeken’ en ‘koeken’ voortaan ‘gebakken beslag’ en ‘gebakken deeg’ noemen.
Is de zaak hiermee ten einde? Ik denk het niet. We kennen inmiddels op dit thema verschillende uitspraken die uiteindelijk bij de Hoge Raad totaal omdraaien. Zo bijvoorbeeld het arrest van de Hoge Raad inzake Unis TS (ECLI:NL:HR:2018:2363), waarbij de Hoge Raad een geheel tegengesteld arrest op de uitspraak van het Hof en het advies van de Procureur Generaal wijst.
Jurisprudentie over werkingssfeer is nog volop in beweging. De risico’s voor ondernemingen zijn bijzonder groot. Maar als het je overkomt, zit je wel met de gebakken peren.
